W życiu każdego z nas pojawiają się sytuacje w których odczuwamy tzw. emocje negatywne. Są one wpisane w doświadczenie ludzkiej egzystencji i razem z emocjami z pozytywnego bieguna tworzą nierozdzielną całość. Dojrzałośc i zdrowie psychiczne cechuje min. zdolność do adekwatnego i dynamicznego reagowania na sytuację zewnętrzną, samoregulacja, wewnętrzna spójność i stabilność. Dobrostanu zdrowia psychicznego nie rozumiemy jako stanu ciągłej euforii i pozytywnego haju, lecz bardziej jako poczucie sensu, osadzenie w realiach życia i wynikającą z tego akceptację różnorodności przeżyć. Nie jest łatwo ocenić stan psychiczny człowieka, wymaga to specjalistycznej wiedzy i wieloletniego doświadczenia w pracy z ludźmi.
W dzisiejszych czasach, kiedy tempo życia wzrasta, możemy mieć problem z wyłapaniem pierwszych symptomów zaburzeń psychicznych. Niektóre objawy mogą zapowiadać wystąpienie większego kryzysu często juz wiele tygodnii lub miesięcy wcześniej.
Kiedy w takim razie powinnismy się zniepokoić stanem swojej psychiki? Czy sa jakieś wskaźniki, które pokazują że rozwija sie u nas lub u kogoś bliskiego zaburzenie psychiczne? Na co zwrócić uwagę?
Przede wszystkim powinna nas zaniepokoić każda radykalna zmiana – w emocjach, aktywności, zachowaniu, sposobie myślenia, wypowiedziach, czy wyglądzie. Nietypowość zachowań dla danej osoby lub nieadekwatność reakcji nasuwają podejrzenia, że dzieje sie coś niedobrego. Im objawy zaburzeń psychicznych są bardziej nasilone i widoczne, im istotniej utrudniają dotychczasowe funkcjonowanie, tym większa szansa, że otoczenie lub my sami zareagujemy i sięgniemy po fachową pomoc.
Najczęstszym zaburzeniem psychicznym występującym obecnie jest depresja. Powoduje ona szereg negatywnych konsekwencji, oprócz subiektywnego poczucia cierpienia, również gorszą jakośc życia, zmniejszoną wydajność w pracy oraz pogorszenie relacji międzyludzkich.
Jeśli podejrzewamy u siebie lub u kogoś depresję powinniśmy zwrócić uwagę przede wszystkim na czas trwania obniżonego nastroju. Według kryteriów diagnostycznych wystarczą 2 tygodnie obniżonego nastroju, aby móc rozpoznać epizod depresyjny. Oprócz smutku, często pojawia się mniejsza aktywność, zaburzenia snu, apetytu, apatia, spadek libido, lęk – to wszystko powinno wzbudzić nasze obawy. Warto również wypełnić ogólnodostępne kwestionariusze do samodzielnej oceny- np test Becka. Wysoki wynik w powyższym teście powinien nas skłonić do konsultacji z psychiatrą. Samodzielna obserwacja i zapisywanie w kalendarzu samopoczucia, również mogą okazać się pomocne. W dłuższej perspektywnie czasu łatwiej można zauważyć, czy smutek jest tylko przejściowym stanem, czy ma przewlekły charakter.
Inne zaburzenia psychiczne z którymi najczęściej mamy dzisiaj do czynienia to min. zaburzenia lękowe (kiedyś nazywane nerwicami), zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych, zaburzenia odżywiania oraz zaburzenia dwubiegunowe. Najważniejsze będzie postawienie właściwej diagnozy, gdyż oprócz możliwego leczenia farmakologicznego dobre efekty mogą przynieść inne oddziaływania, np. psychoterapia. Warto po nią siegać, aby szerzej i przyczynowo pracować nad rozwiązaniem problemu. Kluczowy jest dobór rodzaju psychoterapii, nie ma jednej metody psychoterapeutycznej dobrej dla wszystkich. Doświadczony specjalista po analizie problemu dobierze dla nas najlepszą metodę psychoterapeutyczną.
Przyczyn i rodzajów zaburzeń psychicznych jest wiele, istotne jest, aby nie lekceważyć pierwszych symptomów, jeśli czujemy, że dzieje sie coś niedobrego. W trakcie konsultacji psychiatrycznej dowiemy się, czy objawy, które doświadczamy wykraczają poza tzw. normę, czy mają charakter chorobowy i wymagają leczenia. Dobranie przez specjalistę odpowiedniego leczenia, znalezienie przyczyn i jeśli to możliwe umiejscowienie choroby w szerszym kontekście dają szansę na długoterminową poprawę stanu psychicznego i tym samym lepsze funkcjonowanie w codziennym życiu.
(dj)