Stres wpływa na cały organizm, w tym układ mięśniowo-szkieletowy, oddechowy, sercowo-naczyniowy, hormonalny, pokarmowy, nerwowy i rozrodczy. Nasze ciała są dobrze przygotowane do radzenia sobie ze stresem w małych dawkach, ale kiedy stres ten staje się długotrwały, przewlekły, może mieć poważny wpływ na organizm.

Układ mięśniowo-szkieletowy
Kiedy ciało jest zestresowane, mięśnie napinają się. Napięcie mięśni jest niemal odruchową reakcją na stres – sposobem organizmu na ochronę przed urazami i bólem. Przy nagłym stresie mięśnie napinają się jednocześnie, a następnie rozluźniają, gdy stres mija. Przewlekły stres powoduje, że mięśnie w ciele znajdują się w mniej lub bardziej stałym stanie napięcia. Kiedy mięśnie są napięte i to przez długi czas, może to wywołać inne reakcje organizmu, a nawet sprzyjać zaburzeniom związanym ze stresem. Na przykład, zarówno napięciowy ból głowy, jak i migrenowy ból głowy są związane z przewlekłym napięciem mięśni w okolicy ramion, szyi i głowy. Ból mięśniowo-szkieletowy w dolnej części pleców i kończynach górnych jest również powiązany ze stresem, zwłaszcza stresem związanym z pracą.
Miliony osób cierpią z powodu przewlekłych, bolesnych stanów wtórnych do zaburzeń mięśniowo-szkieletowych. Często, ale nie zawsze, może dojść do urazu, który wywołuje przewlekły, bolesny stan. O tym, czy osoba poszkodowana dalej będzie cierpieć z powodu przewlekłego bólu, decyduje sposób, w jaki zareaguje na uraz.
Osoby, które boją się bólu i ponownego zranienia, i które szukają tylko fizycznej przyczyny i lekarstwa na uraz, zazwyczaj gorzej wracają do zdrowia niż osoby, które utrzymują pewien poziom umiarkowanej, nadzorowanej przez osobę wykwalifikowaną aktywności. Napięcie mięśni, a ostatecznie atrofia mięśni z powodu nieużywania ciała, wszystkie sprzyjają przewlekłym, związanym ze stresem schorzeniom układu mięśniowo-szkieletowego.
Wykazano, że techniki relaksacyjne oraz inne działania i terapie łagodzące stres skutecznie zmniejszają napięcie mięśni, zmniejszają częstość występowania pewnych zaburzeń związanych ze stresem, takich jak ból głowy, i zwiększają poczucie dobrego samopoczucia. W przypadku osób, u których rozwijają się przewlekłe dolegliwości bólowe, wykazano, że działania łagodzące stres poprawiają nastrój i codzienne funkcjonowanie.

Układ oddechowy
Układ oddechowy dostarcza tlen do komórek i usuwa z organizmu dwutlenk węgla. Powietrze dostaje się przez nos i przechodzi przez krtań w gardle, przez tchawicę i do płuc przez oskrzela. Oskrzeliki następnie przenoszą tlen do czerwonych krwinek w celu krążenia.
Stres i silne emocje mogą objawiać się objawami ze strony układu oddechowego, takimi jak duszność i szybki oddech, ponieważ zwężają się drogi oddechowe między nosem a płucami. Dla osób bez chorób układu oddechowego na ogół nie stanowi to problemu, ponieważ organizm może poradzić sobie z dodatkową pracą, aby wygodnie oddychać, ale stresory psychiczne mogą nasilać problemy z oddychaniem u osób z istniejącymi wcześniej chorobami układu oddechowego, takimi jak astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP, także rozedmę płuc i przewlekłe zapalenie oskrzeli).
Niektóre badania pokazują, że ostry stres, taki jak śmierć bliskiej osoby, może w rzeczywistości wywołać ataki astmy. Ponadto szybki oddech lub hiperwentylacja spowodowane stresem mogą wywołać atak paniki u osoby podatnej na ataki paniki.
Pomocna może być współpraca z psychologiem w celu opracowania programu relaksacji, oddychania i innych strategii poznawczo-behawioralnych radzenia sobie.

Układ sercowo-naczyniowy
Serce i naczynia krwionośne składają się na dwa elementy układu sercowo-naczyniowego, które współdziałają w dostarczaniu pożywienia i tlenu do narządów ciała. Aktywność tych dwóch elementów jest również koordynowana w odpowiedzi organizmu na stres.
Ostry stres — stres, który jest chwilowy lub krótkotrwały, taki jak dotrzymywanie terminów, utknięcie w korku lub nagłe wciśnięcie hamulców w celu uniknięcia wypadku — powoduje wzrost częstości akcji serca i silniejsze skurcze mięśnia sercowego za pomocą hormonów stresu — adrenalina, noradrenalina i kortyzol – działające jako przekaźniki tych efektów. Ponadto naczynia krwionośne, które kierują krew do dużych mięśni i serca, rozszerzają się, zwiększając w ten sposób ilość krwi pompowanej do tych części ciała i podnosząc ciśnienie krwi. Jest to reakcja walki lub ucieczki. Po przejściu epizodu ostrego stresu organizm wraca do normalnego stanu.
Przewlekły stres oraz powtarzający się ostry stres mogą przyczynić się do długotrwałych problemów z sercem i naczyniami krwionośnymi. Stały i ciągły wzrost częstości akcji serca oraz podwyższony poziom hormonów stresu i ciśnienia krwi może mieć negatywny wpływ na organizm. Długotrwały stres może zwiększać ryzyko nadciśnienia, zawału serca lub udaru mózgu.
Powtarzający się ostry stres i uporczywy przewlekły stres mogą również przyczyniać się do stanu zapalnego w układzie krążenia, zwłaszcza w tętnicach wieńcowych, i uważa się, że jest to jeden z tropów, który wiąże stres z zawałem serca. Wydaje się również, że sposób, w jaki dana osoba reaguje na stres, może wpływać na poziom cholesterolu.
Ryzyko chorób serca związanych ze stresem wydaje się być różne dla kobiet, w zależności od tego, czy kobieta jest przed menopauzą, czy po menopauzie. Poziom estrogenu u kobiet przed menopauzą wydaje się pomagać naczyniom krwionośnym lepiej reagować podczas stresu, pomagając tym samym ich organizmom lepiej radzić sobie ze stresem i chroniąc je przed chorobami serca. Kobiety po menopauzie tracą ten poziom ochrony z powodu utraty estrogenu, co naraża je na większe ryzyko wpływu stresu na choroby serca.

Układ hormonalny
Kiedy ktoś postrzega sytuację jako trudną, zagrażającą lub niekontrolowaną, mózg inicjuje kaskadę zdarzeń związanych z osią podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), która jest głównym motorem reakcji na stres wewnątrzwydzielniczy. Powoduje to ostatecznie wzrost produkcji hormonów steroidowych zwanych glukokortykoidami, w tym kortyzolu, często określanego mianem „hormonu stresu”.

Oś HPA
W czasie stresu podwzgórze sygnalizuje przysadce mózgowej wytwarzanie hormonu, który z kolei sygnalizuje nadnerczom, znajdującym się nad nerkami, zwiększenie produkcji kortyzolu. Kortyzol zwiększa poziom dostępnego paliwa energetycznego poprzez mobilizację glukozy i kwasów tłuszczowych z wątroby. Jest zwykle wytwarzany w różnych ilościach w ciągu dnia, zwykle wzrasta po przebudzeniu i powoli spada w ciągu dnia, zapewniając codzienny cykl energii.
Podczas stresującego wydarzenia wzrost kortyzolu może dostarczyć energii potrzebnej do radzenia sobie z długotrwałym lub ekstremalnym wyzwaniem.

Stres i zdrowie
Glikokortykosteroidy, w tym kortyzol, są ważne dla regulacji układu odpornościowego i zmniejszania stanu zapalnego. Chociaż jest to cenne w stresujących lub zagrażających sytuacjach, w których uraz może spowodować zwiększoną aktywację układu odpornościowego, przewlekły stres może skutkować upośledzeniem komunikacji między układem odpornościowym a osią HPA.
Ta zaburzona komunikacja została powiązana z przyszłym rozwojem wielu schorzeń fizycznych i psychicznych, w tym chronicznego zmęczenia, zaburzeń metabolicznych (np. cukrzycy, otyłości), depresji i zaburzeń immunologicznych.

Układ pokarmowy
W jelitach znajdują się setki milionów neuronów, które mogą funkcjonować dość niezależnie i są w ciągłej komunikacji z mózgiem – co wyjaśnia zdolność odczuwania „motyli” w żołądku. Stres może wpływać na komunikację między mózgiem a jelitami i może wywoływać ból, wzdęcia i inne dolegliwości jelitowe, które mogą być łatwiej odczuwalne. Jelita są również zamieszkane przez miliony bakterii, które mogą wpływać na ich zdrowie i zdrowie mózgu, co z kolei może wpływać na zdolność myślenia i na emocje. Stres jest związany ze zmianami w bakteriach jelitowych, które z kolei mogą wpływać na nastrój. Tak więc nerwy i bakterie jelitowe silnie wpływają na mózg i odwrotnie. Stres we wczesnym okresie życia może zmienić rozwój układu nerwowego, a także sposób, w jaki organizm reaguje na stres. Zmiany te mogą zwiększać ryzyko późniejszych chorób jelit lub dysfunkcji.

Przełyk
Osoby zestresowane mogą jeść znacznie więcej lub znacznie mniej niż zwykle. Większa lub inna żywność, zwiększone spożycie alkoholu lub tytoniu może spowodować zgagę lub refluks żołądkowy. Stres lub wyczerpanie mogą również zwiększyć nasilenie regularnie występującego bólu zgagi. Rzadki przypadek skurczów przełyku może być wywołany intensywnym stresem i można go łatwo pomylić z zawałem serca. Stres może również utrudniać połykanie pokarmów lub zwiększać ilość połykanego powietrza, co zwiększa odbijanie, gazowanie i wzdęcia.

Żołądek
Stres może nasilać odczuwanie bólu, wzdęć, nudności i innych dolegliwości żołądkowych. Jeśli stres jest wystarczająco silny może powodować wymioty. Ponadto stres może powodować niepotrzebny wzrost lub spadek apetytu. Niezdrowa dieta może z kolei pogorszyć nastrój.
Wbrew powszechnemu przekonaniu stres nie zwiększa produkcji kwasu w żołądku ani nie powoduje wrzodów żołądka. Te ostatnie są w rzeczywistości spowodowane infekcją bakteryjną. Pod wpływem stresu wrzody mogą być bardziej dokuczliwe.

Jelito
Stres może również powodować ból, wzdęcia lub dyskomfort w jelitach. Może wpływać na szybkość przemieszczania się pokarmu przez organizm, co może powodować biegunkę lub zaparcia. Ponadto stres może wywoływać skurcze mięśni w jelicie, co może być bolesne. Stres może wpływać na trawienie i to, jakie składniki odżywcze wchłaniają jelita. Produkcja gazu związana z wchłanianiem składników odżywczych może wzrosnąć. Jelita mają szczelną barierę, która chroni organizm przed (większością) bakterii związanych z pożywieniem. Stres może jednak osłabić barierę jelitową i umożliwić przedostanie się bakterii jelitowych do organizmu. Chociaż układ odpornościowy z łatwością radzi sobie z większością tych bakterii i nie wywołuje u nas choroby, to stały stres może prowadzić do przewlekłych, łagodnych objawów.
Stres szczególnie dotyka osoby z przewlekłymi chorobami jelit, takimi jak nieswoiste zapalenie jelit lub zespół jelita drażliwego. Może to być spowodowane większą wrażliwością nerwów jelitowych, zmianami w mikroflorze jelitowej, zmianami w szybkości przemieszczania się pokarmu przez jelita i/lub zmianami w odpowiedzi immunologicznej jelit.

Układ nerwowy
Układ nerwowy dzieli się na kilka części: centralną obejmujący mózg i rdzeń kręgowy oraz obwodową obejmującą autonomiczny i somatyczny układ nerwowy.
Autonomiczny układ nerwowy odgrywa bezpośrednią rolę w fizycznej odpowiedzi na stres i dzieli się na współczulny układ nerwowy (SNS) i przywspółczulny układ nerwowy (PNS). Kiedy ciało jest zestresowane, SNS przyczynia się do tak zwanej reakcji „walcz lub uciekaj”. Ciało przesuwa swoje zasoby energetyczne w kierunku walki z zagrożeniem życia lub ucieczki przed wrogiem. SNS wysyła sygnały do ​​nadnerczy, aby uwolniły hormony zwane adrenaliną (epinefryną) i kortyzolem. Hormony te, wraz z bezpośrednim działaniem nerwów autonomicznych, powodują szybsze bicie serca, przyspieszenie oddechu, rozszerzenie naczyń krwionośnych w ramionach i nogach, zmianę procesu trawienia i wzrost poziomu glukozy (energii cukru) we krwi, aby radzić sobie w nagłych wypadkach. Reakcja SNS jest dość nagła, po to żeby przygotować organizm do reakcji na sytuację awaryjną lub ostry stres – krótkotrwałe stresory. Po zakończeniu kryzysu ciało zwykle powraca do stanu przedwypadkowego, bez stresu. Regenerację tę ułatwia PNS, który na ogół ma działanie przeciwne do SNS. Jednak nadaktywność PNS może również przyczyniać się do reakcji stresowych, na przykład poprzez promowanie skurczu oskrzeli (np. w astmie) lub nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych i upośledzenia krążenia krwi.
Zarówno SNS, jak i PNS mają silne interakcje z układem odpornościowym, który może również modulować reakcje na stres. Centralny układ nerwowy jest szczególnie ważny w wyzwalaniu reakcji na stres, ponieważ reguluje autonomiczny układ nerwowy i odgrywa kluczową rolę w interpretowaniu kontekstów jako potencjalnie zagrażających.
Przewlekły stres, doświadczający stresorów przez dłuższy czas, może skutkować długotrwałym drenażem organizmu. Ponieważ autonomiczny układ nerwowy nadal wyzwala reakcje fizyczne, powoduje zużycie ciała. Nie chodzi o to, co chroniczny stres wpływa na układ nerwowy, ale jak ciągła aktywacja układu nerwowego wpływa na inne układy organizmu, które zaczynają gorzej funkcjonować.

Męski układ rozrodczy

Na męski układ rozrodczy wpływa układ nerwowy. Część przywspółczulna układu nerwowego powoduje relaksację, natomiast część współczulna wywołuje pobudzenie. W męskiej anatomii, autonomiczny układ nerwowy, znany również jako reakcja walki lub ucieczki, wytwarza testosteron i aktywuje współczulny układ nerwowy, który wywołuje pobudzenie. Stres powoduje, że organizm uwalnia hormon kortyzolu, który jest wytwarzany przez nadnercza. Kortyzol jest ważny dla regulacji ciśnienia krwi i normalnego funkcjonowania kilku układów organizmu, w tym układu sercowo-naczyniowego, krążenia i męskiej reprodukcji. Nadmiar kortyzolu może wpływać na normalne funkcjonowanie biochemiczne męskiego układu rozrodczego.

Pożądanie seksualne
Długotrwały stres, prowadzący do stresu przewlekłego, może wpływać na produkcję testosteronu, powodując spadek popędu płciowego lub libido, a nawet może powodować zaburzenia erekcji lub impotencję.

Reprodukcja
Przewlekły stres może również negatywnie wpływać na produkcję i dojrzewanie plemników, powodując trudności u par, które próbują zajść w ciążę. Naukowcy odkryli, że mężczyźni, którzy doświadczyli dwóch lub więcej wydarzeń życiowych w ciągu ostatniego roku, które ocenili jako stresujące, mieli niższy odsetek ruchliwości plemników (zdolność do pływania) i niższy odsetek plemników o prawidłowej morfologii (rozmiar i kształt), w porównaniu z mężczyznami, którzy tego nie doświadczali tego typu wydarzeń.

Choroby układu rozrodczego
Kiedy stres wpływa na układ odpornościowy, organizm może stać się podatny na infekcje. Infekcje jąder, gruczołu krokowego i cewki moczowej mogą wpływać na normalne funkcjonowanie męskiego układu rozrodczego.

Żeński układ rozrodczy
Miesiączka
Stres może wpływać na miesiączkę u dorastających dziewcząt i u kobiet na kilka sposobów. Na przykład wysoki poziom stresu może być związany z brakiem miesiączki lub nieregularnymi cyklami miesiączkowymi, bardziej bolesnymi miesiączkami i zmianami długości cykli.

Pożądanie seksualne
Kobiety żonglują osobistymi, rodzinnymi, zawodowymi, finansowymi i wieloma innymi sprawami wielowątkowo przez całe życie. Stres, rozproszenie uwagi, zmęczenie itp. mogą zmniejszyć pożądanie seksualne – zwłaszcza, gdy kobiety jednocześnie opiekują się małymi dziećmi lub chorymi członkami rodziny, radzą sobie z przewlekłymi problemami medycznymi, czują się przygnębione, doświadczają trudności w związku lub nadużyć, radzą sobie z problemami w pracy itp.

Ciąża
Stres może mieć znaczący wpływ na plany reprodukcyjne kobiety. Stres może negatywnie wpłynąć na zdolność kobiety do zajścia w ciążę, przebieg jej ciąży i przystosowanie po porodzie. Depresja jest głównym powikłaniem ciąży i przystosowania w okresie po porodzie.
Nadmierny stres zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju depresji i lęku w tym czasie. Stres matki może negatywnie wpłynąć na rozwój płodu i rozwoju dziecka oraz zakłócić więź z dzieckiem w pierwszych tygodniach a nawet miesiącach po porodzie.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego
Stres może nasilać lub utrudniać radzenie sobie z objawami napięcia przedmiesiączkowego, a objawy napięcia przedmiesiączkowego mogą być stresujące dla wielu kobiet. Objawy te obejmują skurcze, zatrzymanie płynów i wzdęcia, negatywny nastrój (uczucie drażliwości i „przygnębienia”) oraz wahania nastroju.

Klimakterium / Menopauza
W miarę zbliżania się menopauzy poziom hormonów szybko się zmienia. Zmiany te są związane z odczuwaniem lęku, wahaniami nastroju i uczuciem niepokoju. W ten sposób menopauza może sama w sobie być stresorem. Niektóre fizyczne zmiany związane z menopauzą, zwłaszcza uderzenia gorąca, mogą być trudne do radzenia sobie. Co więcej, stres emocjonalny może nasilić objawy fizyczne. Na przykład kobiety, które są bardziej niespokojne, mogą doświadczać zwiększonej liczby uderzeń gorąca i/lub bardziej dotkliwych lub intensywnych uderzeń gorąca.

Choroby układu rozrodczego
Gdy stres jest wysoki, istnieje zwiększone prawdopodobieństwo zaostrzenia objawów stanów chorobowych układu rozrodczego, takich jak wirus opryszczki pospolitej czy zespół policystycznych jajników. Diagnostyka i leczenie nowotworów układu rozrodczego może powodować znaczny stres, co wymaga dodatkowej uwagi i wsparcia.

Radzenia sobie ze stresem

Te ostatnie odkrycia dotyczące wpływu stresu na zdrowie nie powinny Cię jednak nadmiernie martwić ponieważ obecnie rozumiemy znacznie więcej na temat skutecznych strategii regulowania reakcji na stres. Takie korzystne strategie obejmują:
• Utrzymanie zdrowej sieci wsparcia społecznego
• Angażowanie się w regularne ćwiczenia fizyczne
• Uzyskiwanie odpowiedniej ilości snu każdej nocy
Strategie te przynoszą ważne korzyści dla zdrowia fizycznego i psychicznego oraz tworzą kluczowe elementy budulcowe zdrowego stylu życia. Jeśli potrzebujesz dodatkowego wsparcia lub jeśli doświadczasz skrajnego lub przewlekłego stresu, psycholog może pomóc Ci zidentyfikować wyzwania i stresory, które wpływają na Twoje codzienne życie i znaleźć sposoby, które pomogą Ci najlepiej radzić sobie z poprawą ogólnego samopoczucia fizycznego i psychicznego.

(bk)

Źródło:
American Psychological Association. (2018, November 1). Stress effects on the body. http://www.apa.org/topics/stress/body